Can Irmak Özinanır
Oportünist sözcüğü sol jargonda başlıca hakaret kalıplarından birisidir. Birisi diğerinin fikrine katılmaz ise hemen yaftayı yapıştırıverir: "Oportünist!" Oportünizm, sözcük anlamı olarak "fırsatçılık" demektir. İngilizcedeki "opportunity" yani "fırsat" sözcüğüne dayanır. Yani oportünizm aslında kapitalizm altında hiç de hakaret sayılamayacak bir sözcüktür. Zaten kapitalizm "fırsatlar özgürlüğü" değil midir? Sömürme fırsatı yakalayabilme özgürlüğü...
İşçi sınıfı hareketi açısından ise oportünizm; işçi sınıfının çıkarlarını kendi çıkarları uğruna hiçe saymak anlamına gelir. Oportünizmin işçi hareketi içinde tarihsel kökleri vardır. Gerçekten de işçi sınıfı açısından oportünizm ölümcül sonuçlar doğurabilen bir tavra verilen isimdir. Tarihsel olarak oportünizmin en net örneği 1914'te tüm işçi sınıfı örgütlerinin bağlı olduğu II. Enternasyonal'in en önde gelen örgütü Alman Sosyal Demokrat Partisi (SPD) tarafından gösterilmiştir. Aşamacı ve evrimci bir sosyalizm anlayışına sahip olan SPD, I. Dünya Savaşı'nda kendi egemen sınıfını destekleyerek parlamentoda yapılan oylamada savaş kredilerini onaylamıştır. Burada oportünizmin en açık yüzü yurtseverlik olarak kendisini göstermiş ve farklı ülkelerin işçilerinin birbirlerine karşı savaşmasından yana tavır almıştır. Bu tavır uluslararası işçi dayanışmasına karşı kendi egemen sınıfının saflarını tercih eden ve gözü parlamentodan başka bir şey görmeyen işçi örgütlerinin tavrıdır ve işçi sınıfının tarihsel çıkarlarını feda etmiştir.
Elbette daha sonrasında da pek çok benzer örnekle karşılaşılmıştır. Stalinist bürokrasi Rusya'da iktidarı ele geçirdikten sonra "sosyalist anavatanı" korumak için pek çok işçi devriminin bastırılmasında rol oynamış, reformist partiler parlamenter hedefleri uğruna pek çok tarihsel dönemeçte asıl tabanlarını oluşturan işçi sınıfını satmışlardır. İşin ilginç yanı bir kısmı bunu "oportünist" yaftasını diğer işçi sınıfı örgütleri için kullanarak yapmışlardır.
Oportünizmin panzehiri tek bir cümlede gizlidir: "Sosyalistlerin işçi sınıfından ayrı çıkarları yoktur." Devrimci Marksistler, işçi sınıfı saflarındaki her tür geri fikre karşı mücadeleyi yükseltirken işçi sınıfının uluslar arası birliğini savunurlar.
Güncel olarak önümüzde duran en net oportünizm biçimi, devrimcilere oportünist yaftası yapıştıran sosyal-şovenistlerdir. Oportünizmin bu biçimini en net şekliyle Lenin teşhir etmiştir:
"Daha şimdiden kokuşmuş bulunan oportünizm, sosyal-şovenizme dönüşerek, kesinlikle burjuvazi kampına geçmiştir: manevi bakımdan da, siyasal bakımdan da, sosyal-demokrasiden (sosyalizmden) kopmuştur."
