385 - 8 Ocak 2010

Roni Margulies
Hem bizler (doğal olarak) hem de AKP hükümeti (pek de doğal olmayarak) epey zamandır devletle itişiyoruz.

AKP'ye kıyasla bizim bir avantajımız var. Engels'in Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni ve Lenin'in Devlet ve Devrim kitaplarını okuduğumuz için, itiştiğimiz şeyin ne olduğunu biliyoruz.

Devlet ve Devrim'in ilk bölümünün üç ara başlığıya Lenin meseleyi özetler.

Önce "Uzlaşmaz sınıf çelişkilerinin ürünü olarak devlet" başlığıyla, devletin toplum-üstü, bağımsız, tarafsız bir aygıt olmadığını anlatır. Engels'den şu alıntıyı yapar:

2009 yılı, Türkiye için demokratikleşme yolunda Ergenekon davası ile darbe girişimlerinin yargılanması, demokratik açılım süreci ile Kürt sorununda çözüme yaklaşılması gibi tarihi adımların atıldığı; ancak hak ihlallerinin de yüksek oranlarda yaşanmaya devam ettiği bir yıl olarak kayıtlara geçti. İnsan Hakları Derneği'nin 2009 Yılı İnsan Hakları Değerlendirmesi raporu bilançoyu açıkça ortaya koyuyor. i

Muhip Tezcan
ABD'nin Irak, Afganistan ve Pakistan'daki savaşları devam ederken Obama yönetimi yeni yılda bir cephe daha açmak için kolları sıvamış gözüküyor. Bahane yine aynı: teröre karşı savaş. Bu kez savaşın adresi, Arap yarımadasının güneyindeki Yemen.

Yemen derin bir ekonomik kriz içerisinde ve petrol kaynakları giderek tükeniyor. Ülkenin güneyinde ayrılıkçı hareketler zemin kazanıyor. Kuzeybatıdaki, el-Huti olarak isimlendirilen Şii gerillalar ise sık sık Yemen ordusu ve zaman zaman Suudi Arabistan'la çatışmalara giriyor. Yemen ve Suudi Arabistan devletleri el-Huti örgütüne karşı operasyonlarını hızlandırırken örgütün Iraklı Şii direnişçi Mukteda El-Sadr ve İran tarafından desteklendiğini iddia ediyorlar. Bu yüzden Yemen ordusuyla el-Huti örgütü arasındaki savaş, Suudi Arabistan'la İran arasındaki bir soğuk savaşın yansıması olarak görülüyor. Ancak İran'ın Huti gerillalarını fiilen desteklediğine dair herhangi bir somut kanıt yok.

İran'da yılın son günlerinde muhalefet yine sokağa çıktı. Hamaney - Ahmedinejad yönetimi protesto gösterilerine yine ateş açma emri verdi. Ülkede muhalefete yönelik baskı ve tutuklamalar devam ediyor, ancak İran'da işlerin eskisi gibi yürümediği açık.

Geçen yıl Temmuz ayında İran'da muhalefet sokağa dökülmüş, 1979 Devriminden bu yana en büyük kitle eylemleri gerçekleşmişti. Ahmedinejad yönetiminin kendini genel seçimlerin yüzde 63 oyla tek galibi ilan etmesi kitlesel protestoların önünü açmıştı. Musavi liderliğindeki muhalefete gösterileri başlatsa da hareket onları aşmış, adil ve demokratik bir seçim talebi yerini 'diktatörlüğe ölüm' sloganına bırakmıştı. O günden beri İran kaynıyor.

Eski Peru Devlet Başkanı Alberto Fujimori'nin insan haklarını ihlal etmekten aldığı 25 yıl hapis cezası kesinleşti.

Yüksek Mahkeme, eski devlet başkanının 1990-2000’deki yönetimi sırasında insan haklarını ihlal ettiğine ve 25 yıl hapis cezasına oy birliğiyle karar verdi.

1990-2000 yılları arasında iktidarda bulunan Japon asıllı Fujimori, hükümetinin bir yolsuzluk skandalı sonucu düşmesinin ardından Japonya’ya kaçmış, 2005’de Şili’ye dönmüştü. Şili ise 2007’de Fujimori’yi yargılanmak üzere Peru’ya iade etmişti.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, arka arkaya iki kez, darbe girişimleriyle ilgili soru soran gazetecilere, TSK'nın bu türden girişimlerde bulunacağını iddia etmek "TSK'ya saygısızlık olur" yanıtını verdi.

Hasan Cemal ve Cengiz Çandar'ın sorusuna "TSK'ya haksız ve lüzumsuz yaklaşımlar beni rahatsız ediyor" yanıtını veren Gül'ün açıklamaları ise bizi rahatsız etti.

Son birkaç ay içinde yaşanan gelişmelere Cumhurbaşkanının kayıtsızlığı çok ilginç. Kafes darbe planı, Genelkurmay Başkanı'nın Trabzon'da göz dağı vererek yaptığı basın açıklaması, Bülent Arınç'ın askerlerce evinin önünde izlenmesi, Kozmik Odayı soruşturan hakimin askerlerce gizlice takip edilmesi gibi bir dizi gelişmenin değil de ordunun darbe planlayıp planlamadığı sorusunun Gül'ü rahatsız etmesi 12 Eylül darbesinden sonra Kenan Evren'in diktatörlüğünü hızla benimseyen devlet kurumlarının tutumunu andırıyor.

Roni Margulies
"Yeni Sol, çerçeve metninde yer alan takdimiyle bana, ne "yeni", ne de sosyal demokrat anlamda bile, "sol" gibi geldi".

Mustafa Sönmez önce Cumhuriyet gazetesinde, sonra da bianet'te yer alan "Yeni sol'un nesi yeni, nesi sol?" başlıklı yazısında böyle demiş. Ve devam etmiş:

"Yeni Sol'un çerçeve metninde hiç olmayan sözcükler: Sosyalizm, işçi sınıfı, sınıf mücadelesi, devrim, emek iktidarı, kamulaştırma… Bu siyasi oluşuma öncülük edenlerin sosyalist bir parti kurma niyetinde olmadığı açık... Merkez solda, mesela CHP sözlüğünde yer alan şu tür kavramlara da yer vermedikleri görülüyor: Devletçilik, halkçılık, kamu müdahalesi, KİT, planlama, özelleştirme karşıtlığı... Hatta devletçi sözcüğü 2 yerde, negatif, itici anlamda kullanılmış. Demek ki, Yeni Sol, CHP türü bir merkez sol parti de olmak istemiyor".

Şenol Karakaş
Kitlesel bir sol partinin kuruluş çalışmaları hız kazandı. Farklı geleneklerden gelenlerin "Nasıl bir parti?" sorusuna verdikleri yanıtlar da farklılıklar taşıyor. Çeşitli toplantılarda kullanılan "aktivist" kavramına atfedilen değer de bu farklılıkların bir ifadesi oluyor.

Politik kampanyalar
Aktivizm antikapitalist hareketin yaygınlaşmasıyla ve etkili politik kampanyalarla kapitalizme meydan okuyan on binlerce insanın doğrudan eyleme geçmesini ifade etmek için kullanılmaya başladı.

Şirketlere, küresel kapitalizmin en büyük kurumlarına, bankalara, DTÖ, Dünya Bankası, IMF ve NATO gibi en tehlikeli örgütlere karşı 1990'ların ikinci yarısından itibaren başlayan, Seattle'da 1999 yılının Kasım ayında DTÖ toplantısına karşı on binlerce insanı harekete geçiren, tüm kıtalarda arka arkaya eylemlerle kapitalizme aralıksız biçimde meydan okuyan, G8 zirvelerini kapitalistlere zehir eden bir hareketin etrafında toparladığı, harekete geçirdiği insanlardan söz ediyoruz aktivist derken.

Can Irmak Özinanır
Makyavelizm ismi İtalyan siyaset bilimci Niccolo Machiavelli'nin (Türkçe'de Makyavel veya Makyavelli olarak geçiyor) fikirlerine yaslanmaktadır. Machiavelli'nin temel eseri İtalya'nın ulusal birliğini sağlaması için neler yapılması gerektiğini anlattığı bir politik manifesto olan Prens'tir.

Machiavelli, Prens'te bir ülkenin güç sahibi olabilmesi için mutlak güce sahip bir hükümdarın varlığını savunur. Kitabında da birliği sağlayabilecek olan hükümdara öğütler verir. Machiavelli'nin bütün düşüncesi toplumun yukarıdan aşağı biçimlendirilmesine dayanmaktadır. İtalyan Marksist Antonio Gramsci, Machiavelli için "Erken gelmiş bir Jakoben" demektedir.

Şenol Karakaş
Marksizm, işçi sınıfının dünya çapında devrimci eyleminin teorisidir. Bu yüzden, marksizm, devrimcidir, enternasyonalisttir ve işçi sınıfının sınıf çıkarlarından başka bir şey ifade etmez.

Lenin, "Marks'ın tarihsel materyalizmi, bilimsel düşünüşte erişilmiş büyük bir başarıydı. Tarih ve siyaset düşüncesinde daha önce hüküm süren kaos ve keyfilik yerini, üretici güçlerin gelişmesinin sonucu olarak bir toplumsal hayat sisteminden bir başka ve daha yüksek sistemin nasıl doğduğunu gösteren çarpıcı bir bütünlük ve uyumluluğa sahip bilimsel bir teoriye bırakmıştı" dediğinde, içten içe marksizmin enternasyonalist karakterini de vurguluyordu.

Tarihsel materyalizm, dünya ölçekli bir sistem olan kapitalist sistemin aşılması ve komünist, sınıfsız bir toplumun kurulabilmesi için, "daha yüksek bir sistemin" ancak dünya çapında işçi sınıfının kolektif eyleminin ürünü olabileceğini anlatır özetle. 

Rıfat Solmaz
James Cameron pahalı yapımların yönetmeni olarak biliniyor ve son filmi Avatar gösterime girmeden önce filmin maliyeti, çekimi için gerekli olan teknolojinin gelişmesi için yıllarca beklendiği, özel teknikler geliştirildiği, filmin toplam 400 milyon dolara mal olduğu yazıldı.

Avatar'da bu her biri bir tanıtım kampanyası gibi çalışan başlıkların hiçbir önemi yok. Avatar'da önemli olan içerik.

Terra'yı Kurtarmak isimli animasyonu izleyenler Avatar'ın konusunun bu filme ne kadar benzediğini vurguluyor. Ama Avatar daha sert bir film, içeriğindeki sertlik beklenmedik düzeyde olan ve etkisini de görsel ve teknolojik gücünden çok bu içeriğine borçlu olan bir film. Büyük bir hikayeyi pahalı bir yapım maliyetiyle anlatan her film, küresel düzeyde genel tartışmaları yapmak zorundadır. Sadece bebeklere masallar gibi algılanan Star Wars serisi alttan alta demokrasi ve diktatörlük tartışmasını da yapar. Bu tartışmanın altından kalkamasa da George Lucas'ın Star Wars serisi iyilik ve kötülüğün mücadelesinde demokrasi ya da demokrasinin kendi içinde kötülük gibi tartışmaları yüzeysel de olsa yaparken, Avatar ise çok daha güncel politik bir tartışmayı yapmakla kalmıyor, bu tartışmada çok net bir tutum alıyor.